Çatı Uygulamaları

Çatı, yapının en üst bölümünde yer alarak, yapıyı üstten sınırlayan ve atmosferden ayıran, koruyucu özelliğinin yanı sıra estetik özelliği de olan örtü niteliğindeki bir yapı elemanıdır.  

Çatı sözcüğü, Türk Dil Kurumu sözlüğünde, “Yapıları dış etkilerden korumak amacıyla üzerlerine yapılan çoğu kiremit kaplı bölüm” olarak açıklandığı gibi ayrıca, 

 Birbirine çatılmış, çakılmış şeylerin topu, 
 Yapıların üstünü meyilli bir şekilde örten kiremit, çinko gibi şeylerle, bunların dayandığı ağaç iskelet gibi farklı anlamları da içermektedir.

Çatı kavramı, yapıyı ve dolayısıyla içinde yaşayan insanları iklimsel etkilerden ve doğal hayatın neden olduğu çeşitli tehlikelerden korumak üzere insanlık tarihinde uzun bir süreden beri var olan bir kavramdır. Eskiden sadece koruma görevini yerine getiren çatı, günümüzde gelişen ürün teknolojileri ile klasik çatı kalıplarının dışına çıkarak, estetik gereksinimlere de cevap verecek birer yapı elemanı olmuştur. Bu nedenle çatı, her ne kadar binanın üzerini örten bir yapı elemanı olsa da, yapı kavramını bütünleyici; mimari bütünlüğün sağlanmasındaki ana elemanlardan birini oluşturmaktadır.

Binayı üstten örten ve yapıyı tamamlayan çatılar, örtü ve taşıyıcı olmak üzere iki alt sistemden oluşmaktadır. Çatıyı dış etkilere karşı koruyan örtü, çatının en üstteki bölümünü oluştururken; örtü katmanını yerleştirebilmek için gerekli olan örtünün oturabileceği bir örtü altı sistemi de taşıyıcı bölümü meydana getirmektedir.

Bir çatıda örtü sistemi, üzerine oturtulabileceği taşıyıcı bir sistem ile oluşturulabilmektedir. Belirli bir açıklığı geçen bir taşıyıcı sistem olmadan, örtü sisteminin uygulanması mümkün değildir. Örtü sistemi, kullanılan farklı örtü ürünlerine ve bunların özelliklerine göre değişik çözüm şekilleri ve ayrıntıları içermektedir.

Örtü ürününün büyüklüğü hem çatı eğimini, hem de örtü sisteminin yüklerini örtü taşıyıcı sistemine iletilmesini etkiler. Bu bakımdan, farklı örtü ürünlerine bağlı olarak örtü taşıyıcı sistemi de değişiklik göstermektedir.
 

Çatılar; geometrik bicimi, eğim derecesi, malzemesi, konstrüksiyon sistemleri, havalandırılıp havalandırılmamasına kullanım amacı gibi birçok özelliklerine göre sınıflandırılırlar. 

Kullanım Şekline Göre Çatı Çeşitleri

 Üzerinde yürünebilen çatılar (teras çatılar)
 Üzerinde yürünemeyen çatılar.

Suyun Uzaklaştırılma Şekline Göre Çatılar

 İçe akışlı çatılar (yağış sularının çatı çevresinden merkeze doğru toplanarak uzaklaştırılması)
 Dışa eğimli çatılar (yağış sularının çatı merkezinden çevreye doğru toplanarak uzaklaştırılması)

Dış Formlarına (Biçimine) Göre Çatı Çeşitleri

 Beşik çatı
 Düz çatı
 Kırma çatı
 Sundurma çatı
 Şed çatı
 Mansard çatı
 Kelebek çatı
 Haçvari çatı
 Katlanmış yüzeyler (plaklar)
 Eğri satıhlı çatılar

Kontrüksiyon Sistemine Göre Çatı Çeşitleri

 Oturtma çatı
 Asma çatı
 Karma (oturtma + asma) çatı
 Kafes kiriş çatılar
 Masif plak çatılar
 Kabuk çatılar
 Ön gerilmeli masif çatılar

Çatı Arasının Havalandırılmasına Göre Çatı Çeşitleri

 Soğuk çatılar (çatı örtüsü ile taşıyıcı kısım arasında bir hava tabakasının bulunması durumu)
 Sıcak çatılar (çatı örtüsü ile taşıyıcı kısım arasında bir hava tabakasının bulunmaması durumu)

Örtü Malzemelerine Göre Çatı Çeşitleri

 Kiremit örtü
 Asbestli çimento örtü
 Metal örtü
 Plastik örtü
 Diğer (ahşap, saz vb.)

Eğimlerine Göre Çatı Çeşitleri

 Eğimli çatılar
 Teras çatılar
 

Aşık: Merteklerin üzerine oturtulduğu çatı taşıyıcı sistem elemanıdır. Aşıklar, merteklerin yüklerini eğilmeye çalışarak oturtma çatılarda dikmelere, asma çatılarda ise babalara iletirler. Aşıkların kesiti 10/10, 12/14, 12/16 cm boyutlarındadır. 3.75- 4.00 metre aralıklarla bir dikmeye veya babaya otururlar. Saçak üzerine oturana damlalık aşığı, saçakla mahya arasında olana ara aşık, mahyadakine ise mahya aşığı denir. Mahya aşığı düz değil de eğimli olursa eğik mahya aşığı veya eğik dere aşığı adını alır.

Mertek: Eğimli çatılarda örtü altı kaplamasının üzerine oturduğu ve yaklaşık 50 cm aks aralıklı olarak aşıklara oturan örtü taşıyıcı sistemine ait çatı elemanıdır. Mertekler 2.75- 3.00 metre açıklıkta mesnetlendirilerek eğilmeye çalışırlar ve kesitleri 5/10, 6/12 cm ’dir.

Örtü Altı Kaplaması: Eğimli çatılarda, çatı örtüsünün altında yer alan ve örtü ürününün üzerine oturduğu kaplamadır. Bu kaplama, kendisine dik doğrultudaki mertekler üzerine oturur. Örtü altı kaplamaları, kalınlığı 2- 2,5 cm; genişliği 20 cm olan tahtaların belirli aralıklarla yerleştirilmesiyle oluşturulabileceği gibi, bu tahtaların sürekli bir şekilde yan yana çakılmasıyla veya aynı kalınlıklarda levha biçimindeki OSB, kontrplak gibi ürünlerin mertekler üzerine monte edilmesiyle de oluşturulabilmektedir.

Mahya: Beşik ve kırma çatılarda eğik çatı yüzeylerinin, yatay bir doğru boyunca kesiştiği ara kesittir. Mahya yatay bir doğru üzerinde ise yatay mahya, eğik bir doğru üzerinde ise eğik mahya adını almaktadır.

Saçak: Çatılarda, çatı yüzeyinin binanın dışına taşan bölümüdür. Saçağın ana görevi, suyu temelden uzağa akıtmak ve yapıyı güneşten korumaktır. Saçak alt yüzeyi eğimli olabileceği gibi, düz olarak da uygulanabilmektedir. İstanbul İmar Yönetmeliğince belirlenen saçak genişliği en fazla 60 cm ’dir. Saçaklar, belirlenen bu ölçüyü geçmeyecek şekilde düzenlenmelidir.

Buhar Kesici: Genelde polimer veya bitümlü ürünlerden üretilen su ve buharı geçirmeyen örtü biçimindeki malzemedir.

Hava Yastığı: Özellikle soğuk çatılarda taşıyıcı sistem ile örtü ürünü arasında bulunan ve alttan gelen su buharının dışarı atılmasına olanak veren katmandır.

Isı Yalıtım Örtüsü: Herhangi bir mekândaki ısı enerjisinin bu mekânın dışına akışını azaltmak amacıyla kullanılan ve içinde hareketsiz hava bulunduran organik veya inorganik yalıtım ürünüdür.

Su Yalıtım Örtüsü: Çatıda, suyun yapı elemanına girmesini önlemek amacıyla polimerkopolimer ve bitümlü ürünlerden üretilen su geçirimsiz yalıtım ürünüdür.
 

Kullanıcı gereksinimleri doğrultusunda inşa edilen yapıların, etkisi altında kalacakları iç ve dış etkenler karşısında kendisinden beklenen işlevleri yerine getirebilmeleri için yapılan uygulamalara “yalıtım” denir.

Yalıtım; yapıyı kullanan kişilere, sağlıklı, konforlu, güvenli, enerji verimli ortamlar sağlamak, su, yangın, ısı, toz ve gürültü gibi zararlı etkenlerden yapıyı korumak için bazıları dayanım, bazıları ise geçirimsizlik sağlayan ürünler ve bu ürünlerin uygulama kurallarını içermektedir.

Tanımından da anlaşılacağı üzere yalıtımın amacı; kullanıcılar için sağlıklı, konforlu ve güvenli mekânlar oluşturmak, çatıların verimlilik süresinden en iyi şekilde yararlanmak, bakım-onarım masraflarını düşürmek ve enerjiyi koruyarak çevre kirliliğini azaltmaktır.

Tasarımdan, uygulamaya kadar tüm yönleri ile bir uzmanlık dalı olan yalıtımın ana ölçütleri doğru detay çözümü, nitelikli malzeme seçimi ve doğru uygulamadır.

Tüm bunlara göre gerek yapı gerekse kullanıcı sağlığını korumak açısından çatılarda yalıtım yapılması gereken başlıca etmenler su/buhar, ısı, yangın, toz ve sestir.
 

Çatılara etki eden en önemli etmenlerden biri sudur. Su, yağmur, kar veya dolu biçiminde çatıyı dış yüzeyinden etkileyebileceği gibi, bina iç hacminde oluşan yoğuşma nedeniyle buhar biçiminde de çatı kesitinde etkili olabilmektedir.

Su, çatı kesitinde, içinde bulunduğu ürünün özelliklerine göre, ürünün bozulmasına, erimesine sebep olabilmesinin yanı sıra soğuk mevsimlerde donarak, sıcak mevsimlerde ise buharlaşarak ürün bütünlüğünün bozulmasına veya ürünlerde çatlakların oluşmasına yol açabilmektedir.

Bu nedenlerle canlılar için son derece önemli, fakat yapılar için tehlikeli olan suyun çatılardan uzak tutulması gerekmektedir. Bu amaçla çatı eğiminin doğru düzenlenmesiyle birlikte suyun çatıya girişini engelleyici su yalıtımı yaparak ve su buharının ise kolayca çatıdan dışarı çıkmasını sağlayarak çatının zarar görmesi önlenmektedir.
 

Çatılarda ve tüm yapılarda ısı kayıp ve kazançlarının sınırlandırılması için yapılan işleme “ısı yalıtımı” denir. Teknik olarak ısı yalıtımı farklı sıcaklıktaki iki ortam arasında ısı geçişini azaltmak için uygulanmaktadır.

Çatılarda ısı yalıtımı yaparak kullanıcılara sağlıklı ve konforlu ortamlar oluşturmak, çatının kullanım ömründen en verimli şekilde yararlanmak ve yapının kullanım süresi boyunca ısınma ve soğutma giderlerinden büyük kazanım sağlamak mümkündür.

Yapılan hesaplamalar, etkin bir ısı yalıtımı ile yapılarda ortalama % 50 enerji tasarruf edilebileceğini ortaya koymaktadır.

Isı, iletim, taşınım ve ışınım yolu ile transfer edilmektedir. Ülkemizde genellikle ısı yalıtımı yapılırken iletim ve taşınım yolu ile yayılan ısının yalıtımı esas alınmakta ışınım yolu ile yayılan ısının yalıtımına ise önem verilmemektedir.

İletim yoluyla ısının yayılmasını önlemek için yapı ürünleri arasında hava boşlukları oluşturmak veya ürünlerin birbiriyle temasını kesmek gibi detaylar oluşturulmaktadır. Taşınım yolu ile ısının yayılmasını önlemek için ise yine içlerinde hava boşlukları bulunan ve birbirleriyle temas etmeyen polistren, poliüretan gibi sentetik esaslı köpükler ve cam yünü, taş yünü gibi mineral lif esaslı ısı yalıtım ürünleri kullanılmaktadır.

Işınım yolu ile ısının geçişini engellemenin en kolay yolu, o hava boşluğunun önüne yansıtıcı bir malzeme olan alüminyum folyo gibi malzemeler koymaktır.

Isı yalıtım ürünlerinin kullanım yeri eğimli çatılarda çatının biçimine ve çatı arası mekânının kullanılıp kullanılmamasına göre değişmektedir. Isı yalıtımı nerede kullanılırsa kullanılsın, mutlaka TS 825 Isı Yalıtım Kurallarına uygun biçimde seçilmelidir.

Çatı Yangın Yalıtımı

Her ne kadar günümüzde bir yapının oluşturulmasında su ve ısı yalıtımları kullanılıyorsa da yangına karşı gerekli önlemler alınmamakta ve yangın yalıtımının önemi henüz anlaşılamamaktadır. Çatılarda yangının oluşturduğu hasarların azaltılması ve yangının büyümesinin önlenebilmesi için yangın geçirmeyen veya geciktiren bölmelerin oluşturulması yapı güvenliği için çok önemlidir.


Çatı Ses Yalıtımı

Gürültü, düzensiz yapılı, farklı frekans bileşenlerine sahip olan ve genellikle zamana göre değişken olan istenmeyen ses topluluğudur.  Genel olarak ses yalıtımı, gürültünün insan üzerinde oluşturacağı zararlı etkileri en aza indirmek için alınacak önlemleri kapsar. Döşemelerde ses sorunu, ortam veya darbe seslerinin yalıtılması sorunu olarak anlaşılabilmektedir. Sıcak çatılar üzerindeki farklı çatı ürünlerini ve hareketli yükleri taşıyacak şekilde hesaplandığı için, bu tür çatı döşemelerinde ortam sesi sorun oluşturmamaktadır. Ancak, üzerinde gezilebilir sıcak çatılarda darbe sesinin rahatsızlık vermemesi için yüzer şap şeklinde bir uygulama olumlu sonuçlar vermektedir.

Soğuk çatılarda genel olarak kaplama ve taşıyıcı döşeme arasında hava yastığı bulunması, ses yalıtımı açısından olumlu bir etki yapmaktadır. Bu tür çatılarda, çatı üzerinde gezilemeyeceği için darbe sesi de söz konusu olmamaktadır.
 

Çatı Fiyatları

Çatı fiyatları, yapılacak çatı uygulamasına ve kullanılacak malzemelerin özelliklerine göre değişiklik göstermektedir. Çatı yapım fiyatı almak ve ARGE YAPI ayrıcalıklarından yararlanmak için aşağıda bulunan ücretsiz keşif formumuzu doldurabilir veya (216) 629 54 39 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.

Adınız Soyadınız

E-posta Adresiniz

İrtibat Telefonunuz

Mesajınız